Bồng Hạ
Lỗi kịch bản: Không tìm thấy mô đun “Unsubst”.
Bồng Hạ là một ngôi làng thuộc xã Vĩnh Minh, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa (nay thuộc xã Minh Tân), nằm ở vùng trung lưu, phía tả ngạn bên dòng sông Mã. Bồng Hạ là trung tâm buôn bán, dịch vụ cho một vùng quê rộng lớn trong huyện Vĩnh Lộc, và hiện được quy hoạch cùng các làng Bồng Thượng, Bồng Trung để tạo lập khu đô thị Bồng (trung tâm của tiểu vùng II huyện Vĩnh Lộc)[1]. Làng nằm ở khu vực trung tâm xã Vĩnh Minh, phía Tây giáp với làng Bồng Thôn, phía Đông giáp làng Mai Vực, phía Bắc là đồng ruộng, phía Nam giáp sông Mã.
Lịch sử[sửa]
Vùng đất Bồng đã được xác lập từ xưa vào khoảng thế kỉ XIV và được tái lập vào đầu triều Lê sơ gồm làng Bồng Trung, Bồng Thượng, Bồng Hạ, nằm ở phía Đông huyện Vĩnh Lộc trên bờ Bắc sông Mã, phía Nam sông Mã là huyện Yên Định. Với những tên gọi là "Thượng", “ Trung”, “Hạ” là để phân biệt vị trí của làng theo cách định vị dân gian bởi ba làng Bồng cùng nằm ở bờ Bắc sông Mã: Làng Bồng Thượng ở phía trên (về phía trung tâm Thị trấn Vĩnh Lộc), Bồng Trung ở giữa, Bồng Hạ ở phía dưới (theo dòng chảy của sông Mã). Làng Bồng Trung nằm giữa làng Bồng Thượng và làng Bồng Hạ, trước đây ranh giới của các làng thường không rõ ràng. Ba làng Bồng nằm ở khu vực trung tâm của châu thổ sông Mã cận kề Ngã Ba Bông (nơi sông Mã phân nhánh đẻ về với Biển). Là vùng nằm trong khu vực đồng bằng sông Mã nhưng cảnh quan thiên nhiên, điều kiện tự nhiên vùng đất Bồng khá đa dạng và phong phú.
Đến giữa cuối thế kỷ XIX, vào thời vua Tự Đức triều Nguyễn, vùng đất Bồng được đổi tên gộp thành Tổng (Tổng Biện Thượng gồm có 9 xã, thôn, vạn gồm: Biện Thượng, Đông Biện, Biện Hạ, Mai Vực, Đa Bút, Bản Thủy,Thọ Lộc, Kim Sơn và Vạn Biện Thượng) và đổi tên Biện Thượng thành Bồng Thượng. Đến năm 1885 khi vua Hàm Nghi lên ngôi Hoàng đế thì cho đổi Biện Hạ thành Bồng Hạ, Đông Biện thành Bồng Trung và Tổng Biện Thượng đổi thành Tổng Bồng Thượng. Lý do đổi là do chữ "Biện" cùng tên húy của vị tổ dòng họ Nguyễn Phúc.
Khi cách mạng tháng Tám năm 1945 nổ ra, dưới sự kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân dân vùng đất Bồng nổi lên giành chính quyền sau đó thì chính quyền cách mạng quy định tên gọi và địa giới hành chính của xã là xã Hùng Lĩnh, đến tháng 6/ 1946 đổi tên là xã Vĩnh Hùng, xã lúc này gồm hai làng là Bồng Thượng và Việt Yên. Các làng thuộc xã Vĩnh Minh và Vĩnh Tân nay thành lập nên xã Duy Tân, sau đó đến 4/1954 xã Duy Tân lại tách thành hai xã Vĩnh Tân ( gồm làng Bồng Trung và Đa Bút) và Vĩnh Minh ( gồm 3 làng Bồng Thôn, Bồng Hạ, Mai Vực). Đến ngày 1/12/2019, theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hai xã Vĩnh Minh và Vĩnh Tân sáp nhập với nhau thành xã Minh Tân (bao gồm cả làng Bồng Trung, Bồng Hạ, Đa Bút, Mai Vực, Bồng Thôn). Làng Bồng Hạ trước đây chia thành hai thôn là Lại thôn và Thị thôn, hiện tại được chia làm hai thôn là thôn 6 và thôn 7.[2]
Kinh tế - xã hội[sửa]
Làng Bồng Hạ có hơn 20 dòng họ sinh cư lập nghiệp gồm các họ lớn là họ Trịnh ( có tới 10 chi họ), họ Nguyễn ( có 9 chi họ), họ Hoàng ( có 5 chi họ), họ Trần (có 3 chi họ) ngoài ra còn có một số họ khác như: họ Vũ, họ Phạm, họ Lê, họ Lưu, họ Lâm, họ Cao,… Một trong những dòng họ đến đây sớm nhất để sinh cư lập nghiệp là họ Trịnh với chi Trịnh Tất, theo giả phả ghi chép lại thì họ Nguyễn cũng là một trong những dòng họ có mặt ở đây sớm. [3]
Với vị trí địa lý thuận lợi nên làng là trung tâm mua bán của xã Minh Tân tại chợ Cung, cơ sở khám chữa bệnh cho Nhân dân năm xã miền xuôi (Minh Tân, Vĩnh Hùng, Vĩnh Thịnh, Vĩnh An) là Phòng khám đa khoa huyện Vĩnh Lộc khu vực Vĩnh Minh cũng được đặt tại làng, điểm giao dịch của Bưu điện, Ngân hàng Agribank, các cơ sở giáo dục của xã...
Di tích lịch sử được công nhận: Đình Làng Bồng Hạ, Nghè Cung. Di tích đình Bồng Hạ đặt tại trung tâm làng (Bồng Hạ), ngoảnh mặt hướng Đông. So với nhiều đình làng thời Nguyễn, đình Bồng Hạ có lịch sử khởi dựng khá muộn (năm 1940). Đình làng Bồng Hạ là nơi thờ Thành hoàng làng Linh Lang Thượng đẳng thần. Theo truyền thuyết, vị thần Linh Lang là con thứ 4 của vua Lý, có công trong việc đánh thắng giặc ngoại xâm đã hi sinh trong cuộc chiến chống nhà Tống xâm lược xưa kia (giai đoạn 1075-1077). Hiện nay, đình còn kết hợp thờ anh hùng liệt sĩ, mẹ Việt Nam anh hùng. Hằng năm vào ngày rằm tháng Giêng làng đều tổ chức lễ rước linh đình từ Nghè Cung về đình làng Bồng Hạ.
Tham khảo[sửa]
This article "Bồng Hạ" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Bồng Hạ. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
